29 October 2017

स्वयंपाक घर, घराचा आत्मा

No comments :

'स्वयंपाक घर' हा घराचा आत्मा असतो. स्वयंपाक घर म्हणजे पवित्र महायज्ञाची तयारी जिथे केली जाते ती जागा. कारण उदरभरण म्हणजे ते नुसते पोट भरणे नसते तर ते एक यज्ञकर्म करणे समजले जाते व अशा उदरभरणाची सोय जिथे केली जाते ती जागा म्हणजे यजाची पवित्र जागा, स्वयंपाक घर होय! व या ठिकाणी सर्व काम पवित्र रीतीनेच केले पाहीजे. तसेच चौसष्ट कला पैकी पाककला एक उच्च दर्जाची कला समजली जाते. चविष्ट व पौष्टीक पदार्थ करणे ही एक पाक कला आहे व स्वयंपाक घर एक कला दालन आहे . तर अशा कला दालनामधे वावरताना प्रत्येकाने पाळावित अशी कांही पत्थे व करण्यायोग्य सोप्या गोष्टी.

• स्वयंपाक घर नेहमी स्वच्छ असावे. नियमित साफ-सफाई झाली पाहीजे.

• ‎स्वयंपाक घरात प्रवेश करण्याआधी शुचिर्भुत होऊन, सुती व काम करण्यास सोईचे स्वच्छ कपडे परिधान करावेत.

• ‎केस व्यवस्थित एकत्र वर बांधलेले असावेत.

• ‎नेहमी आधी साबणाने हात स्वच्छ धुवूनच मग कामाला सुरवात करावी.

• ‎स्वयंपाकात लागणारे डाळी, तांदुळ, कडधान्ये नेहमी साफ करून ठेवावीत. पीठं चाळून ठेवावीत. शेंगदाणे भाजून कुटून ठेवावेत. रवा भाजून ठेवावा. पोहे चाळून ठेवावेत.

• ‎स्वयंपाकात लागणारे मसाले तीन किंवा सहा महिन्याचेच करावेत. अशाने त्यांचे स्वाद कमी होत नाहीत. पदार्थ अधिक स्वादिष्ट होतो.

• ‎आधीचे पदार्थ आधी वापरावेत. ते जास्त जूने  होऊ देऊ नयेत.

• ‎गवार, घेवडा, मटार सारख्या भाज्या आधीच निवडून, मोडून फ्रीजमधे ठेवाव्यात. पालेभाज्या, कोथिंबीर निवडून ठेवावे. आलं-लसूण पेस्ट तयार करून ठेवावी. ऐनवेळी घाई  गडबड होत नाही.

• ‎भाज्या चिरण्याआधी धुवून घ्याव्यात. चिरल्यावर नाही.

• ‎जो पदार्थ करणार आहोत त्याची आधी पुर्वतयारी करून घ्यावी. नंतरच गँस पेटवून सुरवात करावी. म्हणजे त्या पदार्थाला आवश्यक एखादा पदार्थ नसेल तर पर्यायी सोय करता येते व पदार्थ नीट बनतो. तसेच गँसचीपण बचत होते.

• ‎तयार अन्नपदार्थ नेहमी व्यवस्थित झाकून ठेवावेत.

• आपल्या ‎गरजे इतकेच अन्न पदार्थ तयार करावेत. आजच्या काळात ऐनवेळी कोणीही कोणाकडे जात-येत नाही.

• ‎शक्यतो शिळे अन्न शिल्लक राहूच नये परंतु कांही कारणाने कधी शिल्लक राहीलेच तर लवकरात लवकर त्याचा कांही नविन पदार्थ करून घरातल्या सर्वानी वाटून खाऊन संपवावा. वाया घालवू नये.

• ‎कुठे वाचलेला, खाल्लेला अथवा आवडलेला एखादा नवीन पदार्थ करून पहायचा असेल तर, आधी त्याचा पुर्ण अभ्यास करावा. लागणारे सर्व साहित्य उपलब्ध आहे याची एकदा खात्री करावी. एखादी वस्तू नसेल तर आधीच आणवून घ्यावी व नंतरच शांतचित्ताने प्रयोगाला सुरवात करावी. म्हणजे पदार्थ सहसा फसत नाही.

• ‎नवीन पदार्थ करताना सुरवातीला अगदी कमीत-कमी प्रमाणात साहित्य घेऊन लहान प्रमाणात पदार्थ बनवावा. चुकून बिघडलाच तर फार वाया जात नाही. आवडला तर आणखी बनवता येते.

• ‎स्वयंपाक घरात नेहमी एखादे पेन व कागद छोट्या पँडला लावून लटकवून ठेवावे. एखादा पदार्थ संपला तर लगेच लिहून ठेवावे. म्हणजे बाजारातून सामान आणताना सर्व वस्तू न विसरता घरी येतात व ऐनवेळची धावपळ वाचते.

• स्वयंपाक घर ‎आपल्या कुवतीनुसार सर्व आवश्यक त्या जुन्या व अत्याधुनिक साधनानी म्हणजे भांडी, चमचे, पँन, कढई, तवे, मिक्सर, ब्लेडर इत्यादि.. नी सुसज्ज ठेवावे व पदार्थ तयार करताना योग्यवेळी योग्य ती साधने आळस न करता वापरावित. पदार्थ अधिक रूचकर व लवकर होतो.  उदा. शेंगदाण्याची लसूण घातलेली चटणी जुन्या पध्दतिने बिडाच्या खलबत्त्यात कुटली तर अधिक रूचकर लागते.. तेच धण्या -जिर्याची पावडर मिक्सरमधे चांगली बारीक होते.

• ‎सर्वात शेवटी महत्वाचे, स्वयंपाक करताना आनंदी वृत्तीने, मनापासून करावा. पदार्थ अधिक चवदार व चांगला होतो. आदळाआपट करत चिडचिड्या वृत्तीने कधीच करू नये. हा अन्न देवतेचा अपमान असतो. व असे अन्न घरातल्या खाणार्याच्या कधीच अंगी लागत नाही व समाधानही मिळत नाही. बरकत रहात नाही.

एकूणच फक्त पदार्थ करता येणे म्हणजे 'सुगरण' नव्हे तर त्या जोडीला स्वच्छता, नियोजन, बचत, शास्त्र अशा सर्व कला तिला अवगत असाव्यात तरच अशा सुगरणीला अन्नपुर्णा देविचा वरदहस्त लाभतो.

आपण जे काम करतो ते मनापासून व आनंदाने करावे. पुर्ण क्षमतेने करावे. स्वतालाही आनंद मिळतो व समोरच्यालाही मिळतो.

धन्यवाद 🙏
स्वादान्न




07 October 2017

बालूशाही (Balushahi)

No comments :

बालूशाही हा पक्वान्नाचा  किंवा हवे तर मिठाई चा पदार्थ म्हणावे. कारण ८ -१० दिवस टिकतोही. करायला एकदम सोपा. खायलाही मस्तच. कसा करायचा साहित्य व कृती-👇

साहित्य :-
(अंदाजे १५-१६ नग)
* मैदा ३ कप
* तूप अर्धा कप
* दही पाव कप
* मीठ चिमूटभर
* सोडा अर्धा टीस्पून
* साखर २ कप
* पाणी १ कप
* वेलचीपूङ
* रोज इसेन्स
* बदाम पिस्ता काप सजावटीला
* तूप किंवा रिफाइंड तेल तळण्यासाठी

कृती :-
प्रथम मैदा चाळून एका बाऊलमधे घ्यावा.त्यामधे  तूप, सोडा व मीठ घालून आधी कोरडेच हाताने चोळून घ्यावे. मुठीने दाबले तर मुटका झाला पाहीजे.

आता दही व गरजेनुसार पाणी घालून पीठ फक्त एकत्र करावे. खूप मळून तुकतूकीत गोळा करण्याची आवश्यकता नाही.ओबड-धोबडच राहू द्या. अशाने बालूशाही वर छान लेयर येतात व खुसखूषीत होते. १५ मिनिट झाकून ठेवावे.

आता पीठाचे लहान -लहान पेढ्यासारखे चपटे गोळे बनवून अंगठ्याने मधे दाब देऊन खळगा करावा. व गरम तूपामधे अगदी मंद आचेवर गुलाबी रंगावर तळावेत. तळून थंड होऊ द्यावे.

आता साखर पाणी एकत्र करून पाक करावा. साखर विरघळून उकळू लागले की साधारण दाट होईपर्यंत, एकतारीच्या किंचित अलिकडे म्हणजे एकतारीला सुरवात झाली की पाक झाला. आता वेलचीपूड व इसेंन्स घालावे.

आता पाकामधे, तळलेली बालूशाही सोडावी किंवा बालूशाही पसरट भांङ्यामधे घेऊन वरून पाक ओतावा. ५-१० मिनिट ठेऊन अलगदपणे चिमट्याने एकेक बाहेर काढून प्लेटमध्ये ठेवावे व वर बदाम, पिस्ता काप लावावेत.

गार झाल्यावर एकदम खुसखूषीत लागते. अतिशय छान आतून पदर सुटलेले असतात वरून पांढरट साखरेचा थर दिसतो. एकूणच मस्त! 

टिप्स:
* मंद आचेवरच तळावे. वेळ लागतो पण आतून छान तळली जाते.
* दही ताजे वापरावे. खूप आंबट व वास येणारे नसावे.
* पाकात थोडा केशर टाकला तर मार्केटप्रमाणे केशरी रंग येतो.
* पाक कच्या ठेवला तर बालूशाही नरम पडते व पक्का केला तर आत पर्यंत मुरत नाही.
* पीठ फार मळू नये.
* तळताना काळजी घ्यावी. खूप खुसखूषीत असल्याने फूटू शकतात. अलगदपणे उलट-सुलट करावे.

आपल्या प्रतिसादाने नव-नविन पदार्थ करण्यास प्रेरणा मिळते. आपल्या मौल्यवान सुचना व अभिप्राय, आम्हाला ज़रूर द्या.

06 October 2017

सात कप वडी (Seven Cup Burfi)

No comments :

'सात कप वडी ' हा एक पारंपरिक मिठाईचा पदार्थ आहे. पौष्टीक व झटपट होणारा आहे. पारंपारिक प्रकारामध्ये फक्त एकूण साहित्य सात कप असते. म्हणून सात कप वडी नांव पडले. परंतु मी थोडा बदल करून मिल्क पावडर व सुकामेव्याची पावडर घेऊन टोटल सात पदार्थ घेऊन सात कप मिश्रण केले व थोडी अधिक पौष्टीक करण्याचा प्रयत्न केला व छान यशस्वी झाला. कशी केली साहित्य व कृती -

साहित्य :-
* बेसन पीठ १ कप
* ओलं खोबरं १ कप
* तूप १ कप
* दूध १ कप
* मिल्क पावडर १/२ कप
* ड्रायफ्रूट भरड १/२ कप
* साखर २ कप

कृती :-
प्रथम सर्व साहित्य मापाने मोजून काढून घ्यावे. नंतर नाँनस्टीक पँनमधे डाळीचे पीठ साधारण म्हणजे कच्चेपणा जाण्याइतपत भाजून घ्यावे.

नंतर तूप, दूध, ओलं खोबरं, साखर घालून ढवळत रहावे. साखर विरघळली की ड्रायफ्रूट पावडर व मिल्क पावडर घालावी.

सर्व साहित्य गोळा होईपर्यंत ढवळत रहावे. कडेने तूप सुटून एकत्र गोळा तयार झाला की तूप लावलेल्या ताटात काढावे  व हाताने किंवा वाटीने थापावे. आवडत असल्यास वरून बदाम पिस्ता काप लावावेत. मिश्रण थंड झाले की वड्या कापाव्यात.

आपल्या मौल्यवान सूचना व अभिप्राय, आम्हाला जरूर द्या. आपल्या प्रतिसादाने नव-नवीन पदार्थ करण्यास प्रेरणा मिळते.

04 October 2017

तूपाची बेरी

2 comments :

आजकाल लोकांना 'तूप' म्हटले की च वजन वाढल्याचा भास होतो. तूप खाणे शक्यतो टाळले जाते त्यामुळे घरात तयार करून खाणे तर दूरच. तसेही तूप बनविण्याची प्रक्रिया खूप मोठी व वेळखाऊही आहे. परंतु घरी करायचे तितकेही अवघड नाही.. फक्त रोज नियमितपणेे दूधाची साय काढणे, विरजणे, घुसळणे, लोणी ठराविक दिवसानी कढविणे असे सर्व चिकाटीने करावे लागते. तूप अतिशय गुणकारी आहे. रोज सकाळ-संध्याकाळ एक एक चमचा शुध्द तूप आहारात असावेच. आरोग्याला चांगले असते. घरी केलेल्या लोणकढ्या तूपाची चव व खमंग वास खूपच छान लागते. तसेच घरी केलेले असल्याने भेसळ नाही व असे घरचे शुध्द तूप अजिबात बाधत नाही. तसेच तूप कढविल्यावर खाली लागते त्या खरवडीला तूपाची बेरी म्हणतात. ही सुध्दा खूप पौष्टीक असते बरं..

लहानपणी आम्ही भावंडे ही खरवड व तूपात घातलेले विड्याचे पान खाण्यासाठी भांडत असू. यावरून लहानपणीचे एक गाणे आठवले. आई विचारायची तूप कसे तयार होते माहीत आहे का? मग आम्ही सुरू,
दत्त दत्त, दत्ताची गाय, गायीचं दूध, दुधाचं दही, दह्याचं ताक, ताकाचं लोणी , लोण्याचं तूप, तुपाची बेरी... 

बर्याच घरातील ही आजची पिढी या तूपाची बेरी खाण्याच्या आनंदाला... घरात तूप कढत असताना येणार्या दरवळाला मुकली आहे. आता या बेरीच्या वड्या, लाडू, केक सुध्दा बनविले जातात. आम्ही लहानपणी पातेले चमच्याने खरवडून खरवडून बेरी काढून त्यात साखर मिसळून खात असू. आजच तूप कढवले त्यावरून हे सर्व आठवले. आता मी तूप कढवले की बेरी काढून साखर मिसळून टेबलवर ठेवते व येता -जाता चमच्याने तोंडात टाकते. भांडायला भावंड नाहीत आता... प्रत्येकजण आपापल्या घरी! व आजच्या मुलांना है असले पदार्थ खायला आवडत नाहीत.

घरगुती शुध्द तूप कसे तयार केले जाते? खाली दिलेल्या लिंकवर वाचा.

http://swadanna.blogspot.in/2016/12/clarified-butter-ghee.html?m=1